پوتین ؛ مخالف بزرگ نامه ترامپ به ایران

پس از یک هفته گمانه‌زنی، نامه دونالد ترامپ سرانجام از طریق امارات آن هم توسط وزیر مشاور به ایران تحویل داده شد، اما مسیر ارسال این پیام، بیشتر از محتوای آن سوال‌برانگیز شده است. چرا آمریکا به جای کانال‌های سنتی، امارات را واسطه قرار داد؟ چرا روسیه که پیش از ایران از محتوای نامه آگاه بود، از انتقال آن خودداری کرد؟

 سرانجام پس از یک هفته از اعلام دونالد ترامپ درباره ارسال نامه به رهبر معظم انقلاب، این نامه بعدازظهر چهارشنبه توسط انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده عربی، به سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، تحویل داده شد

این در حالی است که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، دو روز قبل اعلام کرده بود که شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد آمریکا در این نامه، خواسته‌هایی فراتر از موضوع هسته‌ای ایران مطرح کرده است. وی تأکید کرد:

«آنچه نگران‌کننده است این است که نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه آمریکایی‌ها دوست دارند این توافق جدید با شرط و شروط سیاسی همراه باشد و اصرار دارند که باید ترتیبی قابل راستی‌آزمایی برای ایران وجود داشته باشد که از گروه‌هایی در عراق، لبنان، سوریه و هر جایی حمایت نکند، که فکر نمی‌کنم راه به جایی ببرد.»

لاوروف تصریح کرده بود: «ما طرفدار از سرگیری قالبی خواهیم بود که توافق اولیه مورد تأیید شورای امنیت از طریق آن توسعه یابد. خواهیم دید که چطور پیش می‌رود.»

لاوروف، در ادامه، اظهاراتی مشابه آنچه اولیانوف، نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیش‌تر بیان کرده بود، مطرح کرد و گفت: «این خواسته‌ها واقع‌بینانه نیست و به نتیجه نخواهد رسید.»

پرسش‌های کلیدی درباره این نامه

طولانی شدن فرآیند ارسال نامه از یک سو و اظهارات مطرح شده از سوی لاوروف از سوی دیگر سئوالات مهمی را مطرح می‌کند که پاسخ به آن می‌تواند در تبیین وضعیت موجود راهگشا باشد:

محتوای نامه چیست و چه موضوعاتی را شامل می‌شود؟

روسیه چگونه از محتوای نامه پیش از آن که به ایران تحویل شود مطلع بوده است؟

دلایل ارسال نامه با تأخیر حدود یک هفته‌ای چیست و چرا بعد از اعلام تهیه و ارسال نامه از سوی ترامپ تا روز چهارشنبه که انور قرقاش نامه را به ایران آورد، هیچ توضیحی پیرامون دلایل تأخیر در ارسال نامه عنوان نشد؟

چرا پس از یک هفته تأخیر، نامه از طریق کانال‌های سنتی ارسال پیام از سوی آمریکا به ایران و حتی روسیه که قرار بود میانجی باشد ارسال نشده، بلکه اجرای این مأموریت به امارات متحده عربی آن هم در سطح وزیر مشاور که می‌تواند بازتابی از کم اهمیت بودن پیام باشد، واگذار شده است؟

نقش روسیه در فرآیند ارسال نامه

طبق اظهارات قبلی لاوروف، آمریکا از روسیه درخواست کرده بود که نقش میانجی‌گری بین تهران و واشنگتن را بررسی کند. همچنین روسیه برای حل مسئله هسته‌ای ایران از مسیر دیپلماسی، امیدوار بوده و اعلام آمادگی کرده است.

چرا روسیه از ارسال نامه خودداری کرد؟

بر این اساس، منطقی به نظر می‌رسد که آمریکا ابتدا از روسیه خواسته باشد نامه ترامپ را به ایران تحویل دهد. اما با توجه به روابط نزدیک مسکو و تهران و درک بهتر روسیه از مواضع ایران، کرملین این نامه را عامل پیچیده‌تر شدن شرایط دانسته و از انتقال آن خودداری کرده است. به همین دلیل، آمریکا ناچار شده مسیر دیگری را برای ارسال نامه انتخاب کند و در این زمینه با چالش‌هایی مواجه شده است.

آینده مذاکرات ایران و آمریکا

در شرایطی که آمریکا به‌دنبال مسیر جداگانه‌ای برای مذاکره با ایران است، دیگر طرف‌های برجام یعنی سه کشور اروپایی، چین و روسیه، در مسیر گفت‌وگوهای چندجانبه حرکت می‌کنند. ایران در هفته‌های اخیر چندین دور مذاکره با نمایندگان اتحادیه اروپا و سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه داشته است و اعلام شده که این گفت‌وگوها ادامه خواهد داشت.

علاوه بر این، مذاکرات سه‌جانبه ایران، روسیه و چین نیز قرار است از ۱۳ مارس در پکن آغاز شود. این تحولات نشان می‌دهد که همه طرف‌های اصلی برجام – به‌جز آمریکا – وارد فرآیند جدیدی از رایزنی‌ها شده‌اند. به همین دلیل، می‌توان گفت که در شرایط کنونی، واشنگتن در برابر دو مسیر متفاوت قرار دارد: یا باید با چارچوب توافق ۲۰۱۵ همراه شود یا به راهبرد فشار حداکثری ادامه دهد و ریسک افزایش تنش‌ها را بپذیرد